TRANG TRẠI TÔ VŨ

http://facebook.com/dc.hdquang

(Xin tặng những ai tuổi Quý Mùi)

          Tôi về làng lần này nghe dân tình kháo nhau dữ lắm. Tưởng chuyện gì, thì cũng lại chuyện anh Phúc. Mà cũng chẳng hiểu ra làm sao, anh Phúc cứ mãi mãi là đầu têu ra những chuyện để cái "phố cong môi" của làng tôi quan tâm bàn tán. Thì đã đành một nhẽ, chả thế mà cái phố toen hoẻn, tự phát hình thành từ mấy cái kẹo dồi chè chén để rồi thành nơi thu thập, tin tức, rồi biên tập cho nhuyễn ra để phát đi, mười phần chả chắc còn được ba, bốn. Phố xóm, phố làng ấy mà, chả có tên, vậy mà không biết vị tiên sinh nào đã đặt cho một cái tên là phố Cong Môi. Quả đáng bậc hiền minh? Cái tên sao mà vừa kêu, vừa hay, mà chuẩn xác đến thế.

         

          -Thì bà cứ nói hẳn ra như thế có phải không! Tôi có mấy người bạn tên là Phúc cơ. Ông bạn ngày bé của tôi cũng tên Phúc, Phúc Trều ấy, bây giờ làn thợ cơ khí gò thùng ở đầu phố Cong Môi ta đây, bà biết không?

          -Thế ra cái nhà ông ấy cũng là bạn ông à? Có phải cái ông "cung cấp súng" cho cái thằng bắn què chân thầy giáo Mạnh phải không? Nhưng cơ mà tôi hỏi ông Phúc Sếnh cơ...

          Giá kể, đừng làm nghề viết lách, bố bảo tôi cũng không có thì giờ ngồi lê ở phố Cong Môi. Tôi bỗng tò mò hỏi lại bà Tư Nhoèn:

          -Thế anh Phúc làm sao hả bà Tư?

          -Thế ông không nghe gì à? Đi rồi! Đi hẳn rồi, bỏ vợ con ở nhà, một mình tếch vào ở tận Khe Đù...

          Quả là tôi chưa nghe chuyện anh Phúc bỏ nhà cửa, vợ con ra đi một thân, một mình. Tội thân thế, gần sáu mươi rồi còn non nước gì. Hay là lại sinh tật. Ai chứ ông tướng này thì dám lắm...

Khe Ñuø thì xa xoâi, heûo laùnh laém, nhöng khoâng nguy hieåm baèng Ñaù Moïc, tuy Ñaù Moïc gaàn vôùi laøng toâi hôn. Hoài beù, toâi nghe caùc cuï baûo sôû dó coù caùi teân laø Ñaù Moïc, vì moãi naêm, caùi taûng ñaù to baèng ngoâi nhaø laïi moïc to ra moät ít. Ñaù aáy laø ñaù thaàn, ñeâm ñeâm ñaù lôùn, ñaù beù töø maõi Nga Sôn, Nuùi Ngaïng... keùo nhau veà tuï hoïp. Ñaùm choai choai chuùng toâi ñaõ coù laàn moø vaøo taän nôi, quaû taûng ñaù coù nhöõng noát saàn nhö ñeá giaøy, maø moãi caùi noát aáy cöù moïc daøi ra töø traêm ngaøn ñôøi nay. Khoâng nhöõng theá, haøng traêm taûng ñaù lôùn beù cöù laâu laâu laïi "moïc" ra töø loøng ñaát, loån nhoån ñaây ñoù, taïo thaønh moät baõi ñaù ñaày veû hoang vu vaø thaàn bí. Ñaáy laø moät nôi khoâng ai ñeán laøm gì, vöøa thieâng, laïi vöøa khoù aên, troàng caáy gì ñöôïc ñaâu maø ham. Theá maø anh Phuùc daùm vaøo ñaáy ñeå ñònh cö, ñeå laïi caû moät cô ngôi khaù "hoaønh traùng", maø anh, vôï anh roài caùc con anh bao naêm gaày döïng. Chaéc haún phaûi coù duyeân côù!

***

          Baây giôø noùi veà anh Phuùc. Naêm 1972, luùc toâi bò thöông ôû Ñöùc Cô, vaøo traïm xaù ñieàu trò, coù moät oâng anh giaø ñaàu troïc loác ñeán hoûi:

          -Maøy laø thaèng Quang phaûi khoâng?

          -Vaâng! Anh laø ai maø bieát teân em? Toâi nghi ngaïi hoûi laïi.

          -Tao laø xem danh saùch ôû quaân löïc, thaáy maøy laø ngöôøi xoùm döôùi...!

          Toâi caøng ngôù ngöôøi, chaúng hieåu gì. Thaáy theá, anh giaø caøng vaën:

          -Maøy coù hoï vôùi caùi Nghóa, con nhaø oâng Nhaân Nghóa, ñuùng khoâng?

          -Vaâng! Toâi vaãn laïnh nhaït vì khoâng bieát anh laø ai, "caùi Nghóa" laø ñöùa naøo. Anh ta cöôøi troâng sao maø kinh haõi ñeán theá, caùi mieäng veâu vao, haøm raêng voå vaøng kheø, chæ coù ñoâi maét laø tinh quaùi cöôøi côït:

          -Theá maø maøy vaãn khoâng nhôù ra aø? Soát reùt laøm hoûng meï noù ñaàu oùc roài phaûi khoâng? Theá naøy vaäy, tao laø Phuùc, con baø Cai Vaän. Coøn maøy laø thaèng Quang, con oâng Baùch Quang ôû xoùm Suû...

          -OÁi giôøi! Theá maø anh chaúng noùi thaúng ra, cöù ôõm ôø laøm sao em nhôù ra. Maø em bieát anhh töø hoài em coøn beù tí, möôøi maáy naêm laøm sao maø nhôù...

          Töï döng toâi thaáy anh Phuùc hieàn laønh, khoâng coù chuùt gì laø kinh dò nhö luùc naõy. Anh em oâm laáy nhau haøn huyeân. Ñeán hoâm toâi ra vieän, ñeán chaøo anh, anh Phuùc môùi keå cho toâi nghe, raèng anh cuõng bò thöông, khoâng naëng nhöng nguy hieåm. Toâi hoûi nguy hieåm theá naøo, vaøo ñaàu, chaán thöông soï naõo aø? Döùt khoaùt anh khoâng noùi. Maõi sau anh noùi nhoû ñaày veû buoàn baõ: "vaøo ñaàu ñaõ may, noù laïi vaøo caùi choã... choã laáy vôï!". Luùc ñoù, toâi coøn treû quaù, neân an uûi anh moät caâu cöïc kyø voâ duyeân: "Soáng ñöôïc laø may, laáy vôï laøm gì cho noù khoå ñôøi haû anh!?. Toâi khoâng ngôø caâu noùi cuûa toâi laïi laø noãi aùm aûnh cuûa anh. Cho ñeán cuoái naêm 1975, luùc toâi veà pheùp. Anh Phuùc ra quaân töø thaùng 9, nghe tin toâi veà anh ñeán thaêm ngay. Luùc naøy troâng anh ñaõ khaù hôn, khoâng veâu vao kinh dò nhö hoài ôû Gia Lai. Anh baûo toâi:

          -Chuù coù nhôù anh noùi vôùi chuù hoài anh bò thöông khoâng?

          Maõi toâi môùi nhôù ra, vaø giaät mình:

          -Cheát thaät! Theá coù chöõa ñöôïc khoâng?

          -Ñöôïc roài! Nhöng maû meï noù khoâng bieát ñöùa naøo noù phao tin raèng tao maát caùi aáy, neân oâng Nhaân Nghóa khoâng chòu gaû caùi Nghóa cho tao.

          Thì ra anh ñaõ ñeå yù ñeán "caùi Nghóa" töø hoài naøo. OÂng Nhaân Nghóa laø baùc toâi, moät con ngöôøi cöïc kyø coá höõu vaø laäp dò. Moät tay gia tröôûng kheùt tieáng, maø laïi chæ coù moãi chò Nghóa laø con gaùi, neân baùc toâi caøng döõ daèn. Toäi thaân anh Phuùc, laïi ñi hoûi chò Nghóa laøm gì cho khoå, toâi nghó theá. Anh Phuùc gaï toâi:

          -Toái nay anh vôùi chuù ñeán thaêm nhaø oâng Nhaân Nghóa ñi!

          Toâi ñoàng yù. Nhaø baùc toâi ôû moät mình treân moät caùi goø, ñöôøng ñi gioù baác thoåi buoát maët. Gaàân chuïc naêm ôû mieàn Nam khoâng chòu reùt, hai haøm raêng toâi cöù ñaùnh vaøo nhau nhö khua moõ. Tröôùc khi ñaùnh tieáng goïi coång, treâu choïc boïn choù döõ nhaø baùc Nhaân Nghiaõ, toâi xin keå toùm löôïc veà oâng baùc toâi. OÂng baùc toâi teân laø Hoaøng Ñình Nhaân, tröôùc ñaây coù ñi lính khoá ñoû cho Phaùp, leân ñeán caáp "beáp" (khoán khoå, binh nhaát) roài giaûi nguõ. OÂng ñaõ sang ñeán taän Chaâu Phi, Mangat... Naêm vôõ ñoàn Taây 1945, oâng tham gia du kích, roài huaán luyeän cho daân quaân, caû nam laãn nöõ. Caùc baäc aáy sau naøy keå laïi raêng oâng beáp Nhaân aùc laém. Ai khoâng ngay haøng thaúng loái hoaëc cöôøi ñuøa trong luùc taäp laø oâng phaït ngay, baét nhoát vaøo chuoàng traâu. Moät trong nhöõng coâ du kích ngaøy aáy laø vôï oâng beáp Nhaân. Sau naøy, coù chò Nghóa, khoâng thaáy ai goïi baùc toâi laø "oâng Beáp" nöõa, maø goïi gheùp vôùi teân con gaùi laø oâng Nhaân Nghóa. OÂng Nhaân Nghóa voán ñaõ noåi tieáng, nhöng do caùch soáng cuûa oâng, oâng laïi caøng noåi tieáng hôn. Sau hoaø bình, oâng choïn moät quaû ñoài, ñöa vôï con leân ôû, haàu nhö bieät laäp vôùi xung quanh. Trong nhaø oâng nuoâi moät baày choù, maø caàm ñaàu laø moät con choù thieán maø ngöôøi ta ñoàn laø oâng cho moät mieáng maûnh saønh vaøo choã thieán, khieán con choù caøng suûa, caøng ñau, caøng döõ! OÂng nuoâi nhieàu con quaùi vaät laém: raén, traên, kyø ñaø vaø caû moät con caùo nöõa. Cöù ba ngaøy con caùo xôi moät con gaø gioø! Chaû bieát tieáng ñoàn thaät hay bôõn, bôûi chuùng toâi, tuy coù hoï haøng thaät, nhöng vöøa sôï, laïi vöøa gheùt oâng, neân chaúng bao giôø heùo laùnh! Thænh thoaûng toâi cuõng gaëp oâng moät khi coù gioã teát vaø nhöõng khi oâng luøa moät ñaøn deâ cuûa oâng ñi chaên. Caùi luõ deâ naøy cuõng thaàn tình, cöù moãi khi qua ñöôøng, chuùng ñeå laïi nhöõng cuïc phaân nhoû nhö vieân bi, ñen boùng...

          Ñeán coång, chuùng toâi thuû saün moãi ngöôøi moät caây gaäy, roài reùo coång:

          -Chò Nghóa ôi! Chò Nghóa...

          Laäp töùc baày choù suûa tung trôøi. Moät luùc sau coù tieáng chò Nghóa hoûi voïng ra:

          -Ai ñaáy?

          -Em ñaây! Em laø Quang, con oâng Baùch Quang ôû trong Nam môùi ra, ñeán thaêm hai baùc vôùi chò ñaây... Toâi keå moät leøo caû teân boá toâi cuøng vôùi coâng traïng cuûa miønh ñeå laáy loøng tin cuûa cha con oâng Nhaân Nghóa.

          Chò Nghóa xaùch caùi ñeøn baõo ra, theo sau laø maáy con choù caän veä, thaáy toâi chò quaùt baày choù, laäp töùc chuùng im ngay vaø taûn sang hai beân mai phuïc. Thaáy toâi, chò cöôøi ñon ñaû, nhöng khi thaáy anh Phuùc, laäp töùc, chò nín baët, vaø hình nhö cuõng coù yù mai phuïc. 

          Hoaù ra oâng baø Nhaân Nghóa cuõng laø ngöôøi xôûi lôûi. Chuyeän, anh em toâi, toâi vaø anh Phuùc laø nhöõng "chieán só giaûi phoùng" vöøa töø chieán tröôøng aùc lieät trôû veà, caû laøng caû nöôùc coøn phaûi nghieâng mình thaùn phuïc nöõa laø....Caên nhaø roäng nhöng khoâng laïnh laém vì coù moät ñoáng löûa un goác xueå , toaû muøi thôm noàng naøn. Ñoái dieän vôùi anh em toâi, oâng baùc quaán caùi chaên chieân ñeán coå, oâng chæ noùi chuyeän vôùi toâi, nhöng cöù lieác sang anhh Phuùc, laøm anh cöù ngoài im nhö thoùc, thænh thoaûng laïi cöïa quaäy treân caùi traøng kyû oïp eïp. Baùc gaùi toâi vaø chò Nghóa ngoài beân giöôøng thænh thoaûng cuõng goùp chuyeän baèng nhöõng caâu "oâ, aù, suyùt soa...". Chuyeän vaõn moät luùc sau, oâng beáp hình nhö cuõng boác maùu lính trong ngöôøi, haát tung caùi chaên ra khoûi vai, rít thuoác laøo trong caùi ñieáu baùt saønh saïch. Baát ngôø, oâng hoûi toâi:

          -Chaùu coù bò thöông khoâng?

          -Daï coù, ñöôïc xeáp haïng, nhöng chöa coù soå...

          -Theá aø? Bò vaøo choã naøo?

          Chôït toâi baät cöôøi, nhôù lôøi anh Phuùc, toâi noùi vui:

          -Daï, phoåi vaø maét. Nhöng maø thöa baùc, khoâng aûnh höôûng gì ñeán chuyeän...laáy vôï!

          Khoâng ngôø toâi laïi daùm noùi moät caâu khaù hoãn nhö theá. Ñöôïc caùi, caû nhaø cöôøi vang, oâng baùc cuõng cöôøi neân toâi ñôõ ngöôïng. Baùc beáp toâi baät caùi ñoùm taønh taïch:

          -Boá tieân nhaân anh. Theá kyø naøy veà cöôùi voï chöù...

          -Daï, chaùu cuõng ñònh cöôùi vôï, nhöng hoï cheâ, baùc aï. Ngöôøi ngôïm xanh nhö saâu rau theá naøy, laïi ngheøo rôùt, caùc coâ aáy cheâ. Maø caû cha meï caùc coâ cuõng ngaùn ngaåm... Toâi quyeát ñònh "neâu vaán ñeà" theo tinh thaàn maø toâi vôùi anh Phuùc ñaõ thoáng nhaát. Baùc gaùi ngoài beân kia giöôøng goaùp vaøo:

          -Ai maø cheâ caùc anh. Caùc anh baây giôø coù giaù, laøm cao laø phaûi...

          -Chuùng chaùu coù laøm cao gì ñaâu haû baù! Hai anh em chaùu hoài gaëp nhau ôû chieán tröôøng, cuøng bò thöông coù heïn neáu soáng maø veà thì anh Phuùc laáy vôï tröôùc, roài môùi ñeán chaùu, anh Phuùc nhæ (Phuùc ta gaät ñaàu beõn leõn). Anh Phuùc cuõng laø thöông binh nhöng vaãn khoeû chaùn, theá maø coøn bò cheâ ñaáy...

          Töï döng caû nhaø im laëng moät caùch khoù hieåu. Khoâng ai ñaùp lôøi toâi, chæ coù anh Phuùc ñaù vaøo chaân toâi moät caùi roõ maïnh. Toâi nghó mình ñaõ noùi caâu gì thaát thoá, ñaâm lo. OÂng beáp naïp thuoác, chò Nghóa toan ñöùng vaøo buoàng trong, toâi ñaùnh lieàu:

          -Hay laø baùc baù gaû chò Nghóa cho anh Phuùc ñi!

          Vaãn im laëng. OÂng beáp huùt xong ñieáu thuoác, nhaû khoùi, roài noùi vôùi anh Phuùc, ñaây laø caâu ñaàu tieân keå töø luùc anh Phuùc böôùc vaøo nhaø:

          -Toâi thöông anh, nhöng tröôùc heát anh phaûi chöõa chaïy veát thöông trong ngöôøi, sau ñoù anh phaûi laøm cho toâi phuïc anh, tin anh, toâi seõ gaû con Nghóa cho...

          Toâi chaû hieåu caùi aån yù cuûa oâng baùc trong caâu noùi, roài baám anh Phuùc ra veà. Caâu chuyeän toái hoâm aáy ñaïi loaïi nhö theá. Toâi heát pheùp trôû laïi mieàn Nam, roài chuyeån ngaønh ra daân söï, coâng taùc taïi Saøi Goøn. Laâu laém môùi veà qua nhaø, vì chaû coù tieàn, cô quan laïi khoâng coù cheá ñoâï thanh toaùn taøu xe nhö Nhaø nöôùc cho pheùp. Veà roài laïi haáp hoaûng ñi ngay. Chuyeän cuûa anh Phuùc toâi khoâng bieát theá naøo. Nhöng maáy naêm sau, toâi nghe tin anh ñaõ laáy chò Nghóa thaät, ñeû moät loaït boán ñöùa, toaøn con trai... Toâi mæm cöôøi nghó laïi vaäy laø caùi "choã laáy vôï" cuûa anh khoâng coù vaán ñeà gì!

***

          Laàn naøy nghe tin anh Phuùc "boû laøng" vaøo Ñaù Moïc, toâi tranh thuû phoùng leân nhaø anh. Sau khi laáy ñöôïc chò Nghóa, anh Phuùc noi göông oâng nhaïc, ra chieám lónh moät quaû ñoài, chaúng chung ñuïng, raùp vaùch vôùi ai. Moïi vieäc, töø lôùn chí beù, anh ñeàu coá laøm moät mình, chaúng nhôø ai. Möôi naêm sau, quaû ñoài cuûa anh Phuùc xanh um tuøm, nhìn xa thaáy thích maét, nhöng cöù nhö moät khoaûng röøng thieâng, dieäu vôïi. Ñuùng laø anh khoâng coù nhaø, chò Nghóa, vôï anh tieáp toâi vôùi veû maët daøu daøu:

          -Ngöôøi ñaâu maø haâm laï haâm luøng, caäu aï. OÂng aáy veà queâ ngöôøi baïn ôû Haø nam xong veà ñöôïc vaøi böõa tuyeân boá vôùi caû nhaø laø "tao seõ ñi vaøo Ñaù Moïc, thaèng Tuøng ñi vôùi boá, thaèng Thoâng, thaèng Queá coøn ñi hoïc thì ôû ngoaøi naøy vôùi meï maøy...". Caäu tính theá coù quaùi ñaûn khoâng kia chöù!

          -Theá coøn thaèng Tieán?

          -Noù sang hôïp taùc lao ñoäng ôû Haøn Quoác, caäu chöa bieát nhæ?

          Toâi ñi loanh quanh trong vöôøn, chuoái muøa ñoâng vaøng aùy, nhöng cam thì vaøng ñoû, nom ñaõ muoán chaûy nöôùc giaõi. Toâi ñeán beân thaønh gieáng, ngoù xuoáng caùi mieäng gieáng roäng côõ thuôùc röôõi, nöôùc trong vaên vaét, ngoù thaáy caû vaàng trôøi. Toâi hoûi chò Nghóa:

          -Gôùm, baùc Phuùc nhaø em ñaøo laøm gì caùi gieáng to theá, ñònh ñeå caû xoùm aên chaéc?

          Chò Nghóa ruõ ra cöôøi:

          -AÁy ñaáy, chæ coù oâng haâm môùi ñaøo gieáng theá chöù ai ñôøi! Naêm ñeû thaèng Tieán, coøn phaûi vaøo xoùm gaùnh nöôùc aên, anh aáy baûo ñeå anh aáy ñaøo gieáng. Ñaøo thì toát, nhöng phaûi nhôø vaû, roài aên uoáng, mình ñang tuùng, thoâi hay laø cöù ñeå em ñi gaùnh ñôõ moät daïo. Chaúng noùi chaúng raèng, sang hoâm sau, anh aáy ra phaùt buïi chuoái, khoanh moät voøng troøn baèng caùi nong. Gieáng ñaáy! Khi thaáy saâu ñoä hôn meùt, anh ngoài thöø ra nghó ngôïi, toâi baûo, anh xuoáng döôùi, ñeå treân bôø em keùo ñaát hoä anh. Anh löø maét nhìn toâi: "Cöù lo chaên con, ñeå ñaáy cho tôù". Theá roài thaáy anh ñem caùi ba loâ boä ñoäi ra, toâi töôûng anh ñònh ñi ñaâu, lo quaù. Ai ngôø, saùng hoâm sau, anh ñeo ba loâ xuoáng gieáng, ñaøo ñöôïc ñeán ñaâu, anh aáy laïi cho vaøo ba loâ, ñeo leân löng, treøo leân ñoå! Roõ toäi! Thaáy caùi mieäng gieáng quaù to, ñaøo toán nhieàu coâng, toâi goùp yù, anh baûo:"Em coù bieát khoái ñaáy! Gieáng heïp thì ñeo ba loâ leân theá quaùi naøo ñöôïc? Vôùi laïi, gieáng lôùn theá naøy, khoâng sôï thieáu khí, cheát ngaït...".

          Toâi nghe anh noùi, thöông quaù caäu aï. Ngöôøi ñaâu, phaûi caùi xaáu ngöôøi nhöng toát buïng nhaát traàn ñôøi...

***

          Toâi nhaát quyeát vaøo Ñaù Moïc tìm anh Phuùc, deã coù gaàn hai chuïc naêm, anh em chöa gaëp nhau roài coøn gì. Caäu em toâi baûo, xe maùy khoâng vaøo ñöôïc, xe ñaïp thì quaõng ñöôïc quaõng khoâng, toâi baûo cöù ñeøo toâi ñi, quaõng naøo khoâng ñi ñöôïc xe thì toâi ñi boä. Laên loäi gaàn buoåi saùng, toâi môùi tìm thaáy "Trang traïi Toâ Vuõ" cuûa anh Phuùc. Caùi teân trang traïi vieát baèng voâi treân taám vaùn moäc ñöôïc tröông leân giöõa caùi coång chaøo. Toâi coøn chöa kòp nghó vì sao laïi coù caùi teân Toâ Vuõ, thì moät con choù deù ñaõ phoùn ra suûa nhaëng leân. Thaáy toâi leách theách, thaèng con anh chöa nhaän ra noù baûo boá chaùu ôû maõi tít trong kia kìa, ñeå chaùu ñi goïi. ÖØ, giaù keå coøn khoûe toâi vaøo tìm anh roài, nhöng baây giôø toâi ñaõ meät muoán baõ ngöôøi, chæ toan kieám choã keành. Ngoâi nhaø troáng tueành, tieáng moït nghieán treøo treïo treân maùi laù coï, nghe buoàn buoàn, khieán toâi díp maét laïi. Nhöng chæ moät luùc sau toâi bò khua daäy bôûi tieáng keâu be be cuûa haøng traêm con deâ. Roài tieáng khua moùng cuûa noù treân nhöõng taûng ñaù moïc. Anh Phuùc vaøo cöûa ngoù toâi chaèm chaëp:

          -Ra bao giôø theá? Maø caäu laïi daùm moø vaøo taän ñaây tìm toâi kia ñaáy?

          Anh em oâm laáy nhau, cöù nhö hoài coøn ôû chieán tröôøng. Ngoài nghæ ngôi moät luùc, toâi baûo anh ñöa toâi ra xem caùi taûng "ñaù moïc" ngaøy xöa. Toâi tìm laïi coá nhaân, naøo ngôø taûng ñaù moïc ngaøy xöa löøng löõng laø theá, baây giôø thaáp teø. Sao baûo noù moïc to ra kia maø.

          -Noù khoâng phaûi moïc ra, caäu aï. Ñuùng ra laø noù moøn ñi, caùi lôùp ñaù phaán troâi ñi theo möa gioù, coøn caùi phaàn ñaù hoa cöông troài leân, chöù laøm gì coù ñaù naøo moïc ñöôïc... Kia kìa, caäu nhìn xem, nhöõng taûng ñaù nhö ñaàu oâng sö, troài leân do ñaát maøu bò baøo troâi....

          Toâi caûm thaáy mình lôùn leân, coøn moïi vaät thì nhoû laïi, caû anh Phuùc ñöùng beân toâi ñaây, anh cuõng ñaõ baét ñaàu coøm xuoáng. Nöôùc chaûy ñaù moøn, maáy ai coøn maõi vôùi tueá nguyeät... Ngoài laëng moät luùc laâu, toâi nhö chôït nhôù ra, hoûi anh Phuùc:

          -Sao anh laïi ñaët cho trang traïi cuûa anh laø Trang traïi Toâ Vuõ?

          Phuùc löø maét nhìn toâi:

          -Nhaø vaên maø doát theá khoâng bieát! Caäu thaáy khoâng trang traïi cuûa toâi chuû yeáu laø chaên deâ. Caäu khoâng nhôù caùi oâng Toâ Vuõ bò ñaøy ñi chaên deâ maõi taän baéc cöïc laø gì? Ai chaên deâ, ngöôøi aáy laø hoï haøng vôùi oâng Toâ Vuõ aáy caû...

          Toâi cöôøi:

          -Ra vaäy ñaáy! Theá ñaõ coù "con nhaïn" naøo bay qua ñaây chöa?

          -Coù ma naøo daùm vaøo ñaây, ngoaøi vôï con. Hoâm nay caäu laø khaùch ñaàu tieân cuûa toâi ñaáy. Trang traïi naøy ñang caûi taïo, roài cuõng phaûi thueâ ngöôøi...

          -Sao baûo caùi gì anh cuõng laøm moät mình ñöôïc cô maø...

          -Chuyeän ñaøo gieáng, laøm nhaø khaùc, coøn baây giôø laø laøm aên kinh teá thò tröôøng, phaûi tính toaùn, maø cuõng phaûi ñeå cho ngöôøi khaùc hoï kieám mieáng côm vôùi chöù. Maø coâng nhaän hoài ñoù mình cuõng ngoác thaät. Cuõng taïi caùi maùu lính, cöù töôûng caùi gì mình cuõng laøm laáy ñöôïc... May maø chæ ngoác thoâi chöa ñeán noãi ngu!

          -Ngoác vôùi ngu thì cuõng theá?

          -Khaùc chöù! Ngoác laø voâ tö, laø doát. Coøn ngu thì coù haún hoïc thöùc, coù lyù thuyeát haún hoi. Caäu coù coâng nhaän vôùi toâi theá khoâng?

          Toâi cöôøi vaø chôït nhôù ra:

          -Naøy, hoài aáy anh laøm theá naøo maø oâng baùc "Beáp" cuûa em chòu gaû chò Nghóa cho anh?

          Phuùc cöôøi hô hô, roài anh chôït chuøng xuoáng:

          -OÂng cuï maát roài, laøm mình maát moät choã döïa. Giaù keå oâng coøn coá soáng ñeán baây giôø... Toâi cuõng coù loãi vôùi cuï, cuõng vì chuyeän ñoù. Nhöng thoâi, anh em mình veà, baûo thaèng Tuøng laøm baùt tieát deâ cho hoài söùc, roài ñeâm toâi keå cho caäu nghe...

           Caâu chuyeän maø anh Phuùc keå cho toâi nghe vaøo caùi ñeâm giaù ôû baõi Ñaù Moïc, raët laø moät chuyeän hoang ñöôøng. Ñuùng vaäy, neáu moät ngöôøi khaùc, chöù khoâng phaûi anh Phuùc cuûa toâi keå laïi. Khi caâu chuyeän anh keå xong, toâi naèm traèn troïc, vöøa cöoøi moät mình trong boùng toái, laïi vöøa thaáy thöông anh, muoán traøo nöôùc maét. Chuyeän kín, caùi chuyeän ñaày maëc caûm töï aùi cuûa moät gaõ ñaøn oâng bò ñem ra dieãu côït. Baùc Beáp Nhaân cuûa toâi chæ vaøo moät ñaøn deâ ñang laøm caùi vieäc töï nhieân cuûa loaøi coù tieáng laø haêng say, baëm trôïn, noùi vôùi anh con reå töông lai:

          -Toâi khoâng muoán con Nghóa nhaø toâi phaûi thaát voïng khi laáy anh. Anh thaáy con deâ ñöïc kia chöù? Noù thaät xöùng ñaùng ñöôïc laøm oâng chuû...

          -Chaùu hieåu baùc lo cho chaùu.

          -Thoâi theá naøy vaäy. Chuyeän gì cuõng coù soá cuûa noù. Toâi soáng gaàn khaép gaàm trôøi naøy roài, chöa bieát sôï caùi gì. Baây giôø anh laøm sao ñeå toâi sôï maø neå anh, coi nhö toâi phoù thaùc con gaùi toâi cho anh. Haõy baét ñaàu töø con deâ cuï kia...

          Caâu chuyeän nhieàu tình tieát laém, nhö thoâi, xin baïn ñoïc cho pheùp toâi khoâng keå ra ôû ñaây. Noù buoàn! Ba thaùng sau, chò Nghóa tìm aên kheá chua, vaø noân oïe döõ doäi. Nöûa naêm sau töø caùi ngaøy oâng Beáp Nhaân thaùch thöùc anh con reå, ñaùm cöôùi ñöôïc tieán haønh, trong khi coâ daâu coù chöûa buïng vöôït maët maø khoâng theøm che ñaäy.

          Saùng hoâm sau, trong luùc ngoài aùp cheùn traø noùng hoåi vaøo moät beân maù, anh Phuùc nhìn taûng ñaù moïc traàm ngaâm:

          -Caäu naøy, toâi cöù nghó maõi töø khi vaøo laäp caùi trang traïi naøy. Con ngöôøi ta cuõng nhö taûng ñaù kia, cöù töôûng mình moïc ra, lôùn leân, nhöng hoùa ra laïi do ñaát caùt xung quanh luùn suït, troâi röûa. Bi kòch thaät...

          Toâi quay sang nhìn thaúng vaøo maét anh:

          -Em xin anh ñöøng noùi gì caû. Maø cho duø coù theá ñi chaêng nöõa, thì ñaát caùt cuõng do caùc theá heä ñaù tan ra maø thaønh...

          Anh Phuùc gaät ñaàu, nöûa nhö ñoàng tình, nöûa nhö an uûi toâi.

Saøi Goøn, Cuoái naêm 2002